"Ons" Spookverlaat

Het natuurgebied Spookverlaat / Kruiskade is eigendom van Staatsbosbeheer (sectie Westervoorden, kantoor in Den Haag). Het beslaat in langgerekte vorm ongeveer 25 ha en bestaat sinds einde jaren '80 als gevolg van natuurcompensatie na ruilverkaveling in het Rijnstreekgebied. Er kan extensief worden gerecreëerd (wandelgelegenheid, beperkte vismogelijkheden, de vogelobservatiehut "Amalia" is er geplaatst door en eigendom van de Vogelwerkgroep). Onderstaand een kaartje met belangrijke objecten voor de VWG. Andere details ziet u op een satelietfoto.

... en de Kruiskade dan?

Spookverlaat en Kruiskade worden altijd in één adem genoemd. En beide bieden veel, heel veel. Het Spookverlaat is het water, de kade is de ruigte erachter (vanaf de weg gezien die ook Spookverlaat heet).

Beheer door de VWG

De Vogelwerkgroep doet er sinds de jaren '80 aan landschaps- en nestkastenbeheer en heeft er aan het begin van die periode een ooievaarpaalnest geplaatst. Sinds 1980 worden de vogelwaarnemingen door de Vogelwerkgroep geregistreerd. Zeker in de beginjaren is echter niet altijd duidelijk aangegeven of een soort in het officiële natuurgebied of er vlakbij op de aanliggende weilanden/boerenerven werd waargenomen. In elk geval blijkt er vanaf de weg naar weerskanten alleen al met het blote oog/een open oor veel te zien/horen; op deze manier zijn tm. november 2001 niet minder dan 162 vogelsoorten waargenomen, inclusief 11 exoten/mengvormen en 2 overvliegend zonder terreinbinding.

"Stormschade" vernieuwd

Met name de vogelbevolking van de bosjes verandert in samenstelling naarmate de begroeiing ouder wordt. Gedurende de nazomer van 2004 heeft Staatsbosbeheer enkele bosjes (vooral dat langs de N11) zodanig laten bewerken dat er flinke open stukken zijn ontstaan. Op dit moment lijkt de “ravage” erger dan het in werkelijkheid is, binnen enkele seizoenen ontwikkelen zich n.l. nieuwe vegetatielagen (men kent een bodem-, kruid-, struik- en boomlaag ). Dit schept mogelijkheden voor pioniersoorten en soorten van halfopen bosgebieden.

2025 - Afkalving Kruiskade baart zorgen

Op de Kruiskade werken we aan een aantal doelstellingen. Doelstelling één van de Kruiskade werd me duidelijk gemaakt toen ik daar met boswachter    SBB    een oriënterende wandeling maakte bij de start van de inventarisatie van planten in 2016. "Het eerste belang van de Kruiskade is het behoud (1) van deze kade met de insteekhaventjes vanwege de cultuurhistorische betekenis van dit unieke poldermonument", aldus    SBB   .
De wandeling met   SBB   , boswachter-ecoloog verhelderde o.a. de algemene doelstellingen van Staatsbosbeheer: houtproductie (2) , recreatie (3) en natuur (4).

Is de oeverbescherming afdoende om de kade te behouden?

Het werken daaraan is veelomvattend en tijdrovend, en de inspanning is enorm. Ondanks dat blijft de afkalving helaas verontrustend. "Op sommige plaatsen is er al anderhalve meter verdwenen", verteltme. Hij laat me een plek zien waar het water al onder een knotwilg staat. De ondergrond is daar weggespoeld.

De afkalving aan de noordkant van de Kruiskade is bedreigend. Hier zijn een aantal grote wateroppervlakten tussen de asfaltweg (Spookverlaat) en de kade. Deze plassen zijn gemaakt bij de ruilverkaveling en ontsluiting van het gebied, als natuurcompensatie.

Maar die plassen geven bij aanlandige wind een golfslag op de rand van de kade, met als resultaat afkalving van de boven- en zijkanten. Bij aflandige wind, vanaf het zuiden dus vanaf de kade richting water, wordt water weggeblazen vanaf de kade. Daardoor ontstaat er bij de kade een watertekort. Dit doet een onderstroom over de bodem ontstaan, ter compensatie, richting kade dus. Deze onderstroom woelt de grond los aan de onderkant van de kade. De gevlochten beschoeiing kan dit niet tegenhouden, het loswoelen gaat er onderdoor en veroorzaakt daar kuilen en verzakkingen. Alles wat je daar zaait of poot verdwijnt dan ook. De kade kalft zo dus af aan de bovenzijde en aan de onderzijde. Als dit proces ongecorrigeerd blijft voortgaan, verliezen we uiteindelijk de Kruiskade.

De monitoring van het Spookverlaat en de Kruiskade

We zijn al jaren actief dus hebben over een lange reeks van jaren waarnemingen en inventarisatiegegevens gedaane, beschreven en verspreid.

Wat groeit er op de Kruiskade naast het Spook­verlaat?

Er zijn ook van planten gegevens beschikbaar! We inventariseren regelmatig.

Spookverlaat » Planten | 2009- » 2009 » 2016 » 2022 » 2023 » 2024 » 2025